Onlangs werd weer eens aandacht besteed aan een onderzoek naar het ontstaan van homoseksualiteit. Dit keer ging het om een onderzoek onder 409 paren (al dan niet ééneiige) homobroers. Het onderzoek zou aantonen dat er zoiets als een 'homogen' zou bestaan. In het verleden leidden dergelijke onderzoekingen tot heftige toestanden. Deze keer niet. Waarom niet? En waarom wordt er geen onderzoek gedaan naar het ontstaan van heteroseksualiteit? Of naar het ontstaan van homohaat? Is er zoiets als een 'homohaatgen'?
Oud nieuws
Al in 1982 schreef ik in mijn proefschrift "Homoseksualiteit in Nederland. Studie van een emancipatiebeweging" dat een biologische oorsprong waarschijnlijk is. Ik deed dat op grond van een onderzoek van Kallmann dat in 1952 gepubliceerd werd: Comparative Twin Study on the Genetic Aspects of Male Homosexuality (blz.161; bladzijdenummers verwijzen naar mijn proefschrift). Kallmann ontdekte dat ééneiige tweelingen meestal ofwel beiden homo ofwel beiden hetero waren. Oud nieuws dus. Zelf heb ik veel gehad aan het onderzoek van de socioloog Schofield dat in 1965 uitkwam: Sociological Aspects of Homosexuality. Daaruit bleek dat homo's en hetero's in vrijwel niets verschilden behalve in hun seksuele voorkeur. Anders samengevat: niet homoseksualiteit is het probleem maar de maatschappelijke veroordeling ervan.
Verleidingssprookje
Eeuwenlang had in Nederland de doodstraf gestaan op seks tussen mensen van hetzelfde geslacht op grond van een onjuiste bijbelinterpretatie. De Franse en de Bataafse Revolutie brachten de scheiding van kerk en staat waarmee er een einde kwam aan deze vorm van godsdienstverdwazing. Tussen 1911 en 1971 zorgde er in Nederland een meerderheid van christelijke partijen voor dat seksuele contacten tussen meerder- en minderjarigen van hetzelfde geslacht strafbaar werden: artikel 248-bis Wetboek van Strafrecht. Deze trieste hernieuwde strafbaarstelling (blz. 76-77) was gegrond op de veronderstelling dat men door verleiding homoseksueel zou kunnen worden. Sinds de oprichting in 1911 was de oudste ter wereld nog bestaande Nederlandse homo/lesbische emancipatiebeweging er op gericht om deze discriminatie af te schaffen door aan te tonen dat de zogenaamde verleiding een onwetenschappelijk sprookje was. Voor de afschaffing van artikel 248-bis in 1971 was het daarom van groot belang dat de Nederlandse Gezondheidsraad een rapport uitbracht waaruit bleek dat men niet door verleiding homoseksueel kon worden (blz. 176-178).
Homoseksualiteit aangeboren of een mensenrecht
De Duitse voorloper van de homo/lesbische emancipatie, de medicus/seksuoloog Magnus Hirschfeld (1868-1935), ging er ten onrechte van uit dat als wetenschappelijk aangetoond zou worden dat homoseksualiteit aangeboren was dat dan de strafbaarstelling vanzelf zou verdwijnen (blz. 65-67). Zijn lijfspreuk was "per scientiam ad justitiam" (door wetenschap naar rechtvaardigheid). Het tegendeel bleek het geval: de nazi's zagen er een reden in om homoseksualiteit "met wortel en tak" uit te roeien (blz. 128-137).
De Nederlandse voorloper van de homo/lesbische emancipatie, de jurist jonkheer Jacob Schorer (1866-1957), ging ook uit van de aangeboren homoseksualiteit maar benadrukte vooral het recht van mensen om hun eigen seksualiteit vorm te geven (blz. 82-91). Zijn brochure uit 1946 heet niet voor niets "Gelijkheid van Recht, ook hier" (blz. 320). Het is deze mensenrechtenbenadering die wereldwijd geleid heeft tot een toename van gelijke rechten zoals bijvoorbeeld de openstelling van het huwelijk in steeds meer landen. Want waarom zou iets aangeboren moeten zijn om niet gediscrimineerd te worden?
Juist de godsdienstige tegenstanders zouden moeten begrijpen hoe onzinnig het is om aan te tonen dat godsdienst erfelijk zou moeten zijn om de vrijheid van godsdienst te kunnen verdedigen. Hun recht op godsdienstvrijheid is gegrond op hetzelfde beginsel als het recht van alle mensen (en dus ook homo's) om zelf zin en vorm te geven aan hun eigen leven zolang zij het recht van anderen op zelfbeschikking niet aantasten. Hoe dom kunnen ze zijn om de tak af te zagen waarop zij zelf zitten!
Misleidend onderzoek
Waarom was er in het verleden vaak gedoe over onderzoek naar het vermeende ontstaan van homoseksualiteit en nu niet meer? Allereerst omdat veel onderzoekers onder de verdenking stonden homoseksualiteit als een te genezen ziekte te beschouwen. Dat kwam omdat zij vaak begrippen als 'afwijking' of 'abnormaal' gebruikten en dat werkte als een rode lap op een stier. In de tweede plaats waren dergelijke onderzoekingen vaak niet representatief en waren en geen controlegroepen. Een groep van een tiental homomannen die aan aids waren overleden, is wetenschappelijk ongeschikt om welke verantwoorde uitspraak over homoseksualiteit dan ook te doen. Het aantal is te klein. Er was geen controlegroep van lesbische vrouwen of homo's die niet aan aids waren overleden of die niet regelmatig naar New York vlogen waardoor hun tijdklok er anders uitzag.
Men is steeds meer gaan begrijpen dat onderzoek naar uitsluitend het ontstaan van zoiets ingewikkelds als homoseksualiteit en niet naar het ontstaan van bi- en heteroseksualiteit per definitie discriminerend is. En welk zinnig mens denkt discriminatie op grond van een zwarte huidskleur te kunnen bestrijden door onderzoek te doen naar het ontstaan van een zwarte huid? Waarom is nog nooit gezocht naar een homohaatgen? Omdat medische en biologische onderzoekers ongetwijfeld veel verstand hebben van hun vakgebieden maar meestal niet van zoiets ingewikkelds als homoseksualiteit en homohaat wereldwijd door alle eeuwen heen. Bovendien is in steeds meer delen van de wereld de homo/lesbische gelijkberechtiging zo ver voortgeschreden dat velen hun schouders ophalen bij weer het zoveelste onderzoek dat niets verandert aan het maatschappelijke vraagstuk van homohaat waarmee velen nog worstelen.
Naschrift:
Mijn memoires "Humanisme als zelfbeschikking, levensherinneringen van een homohumanist" zijn november 2016 uitgegeven bij de Papieren Tijger Breda.
Zie ook het artikel van Warren J. Blumenfeld: What Causes Homosexuality? Who Cares? in: Huffington Post Gay Voices van 9 maart 2015, een nieuw rapport van Afrikaanse wetenschappers in de Daily Maverick van 8 juli 2015 en een verklaring op 17 mei 2016 vanuit de Verenigde Naties tegen de pogingen om homoseksualiteit als een ziekte te benaderen.
